Alice Liddell
Kathy Mathys
Er zijn weinig boeken, waarvan men de ontstaansgeschiedenis precies kent. Wanneer begonnen ze te kiemen bij hun maker? Na een doorzwete angstdroom of de ontmoeting met een bijzondere geliefde? Literatuurhistorici tasten hierover veelal in het duister. Van ‘Alice’s Adventures in Wonderland’ (1865) weet men exact in welke omstandigheden het werk ontstond. Schrijver Lewis Carroll – pseudoniem voor Charles Dodgson – schreef in zijn dagboeken over ‘de gouden namiddag’, waarop hij de zusjes Liddell het verhaal van de vindingrijke, slimme Alice vertelde. In zijn essay ‘Alice On Stage’ beschreef Carroll de helderblauwe hemel en het rimpelloze wateroppervlak die het decor vormden voor de bijzondere boottocht van 4 juli 1862. Carroll gaf wiskunde aan Christ Church College in Oxford, waar Henry Liddell decaan was. De drie dochters Liddell – Alice, Edith en Lorina – waren in de wolken over Carroll, die hen onderhield met spelletjes en verhalen. Meer dan zestig jaar na de feiten getuigde muze Alice Lidell in de New York Times over die gemythologiseerde namiddag. Ze beschreef hoe het gezelschap in de schaduw van een hooiberg luisterde naar Carrolls verhaal en hoe zij diezelfde avond nog bij hem aandrong om het neer te schrijven.
Op de dag van de feiten was Carroll 30 en Alice 10. De twee trokken al een drietal jaar vaak met elkaar op. Alice was beslist niet Carrolls enige piepjonge vriendinnetje. Zijn dagboeken staan vol namen van kinderen met wie Carroll bevriend was. Dat klinkt in onze oren een tikkeltje eng, maar geen van de overgeleverde documenten van of over Carroll doen vermoeden dat er perversiteiten in het spel waren. Hij hield zijn vriendinnetjes bij de hand, gaf hen kusjes en nam hen op de schoot. Verder ging het niet, zo vermoedt men. Carroll omschreef de vriendschappen in spirituele termen. Zijn interactie met kinderen was veel gemoedelijker dan die met volwassenen, schreef de vermaarde stotteraar. Carroll besefte dat er roddels over hem circuleerden. Hij sloofde zich dan ook uit om de bezorgde Victoriaanse moeders te overtuigen van zijn ‘heilige intententies’. Toch bestaat er nauwelijks twijfel over dat Carroll voor de jonge Alice Liddell meer dan vriendschappelijke gevoelens koesterde. Carroll had een zekere reputatie als kinderfotograaf en in opdracht van de ouders maakte hij prachtige portretten. Het beroemdste is zijn ‘Portrait of Alice Liddell as the Beggar Child’, waarop de toen zevenjarige Alice de fotograaf bijna uitdagend aankijkt. Haar blik straalt ernst, durf en intimiteit uit. Volgens de Amerikaanse schrijfster Francine Prose was Alice beslist geen willoos muurbloempje die zich overal liet meevoeren. De relatie tussen Carroll en Alice was complex, de fascinatie wederzijds, aldus Prose.
In het Victoriaanse Engeland liepen nog wel meer mannen rond die een passie opvatten voor een veel jonger meisje. De meesten brachten geduld op en wachten tot de vrouw in kwestie de huwbare leeftijd bereikte. Maakte Carroll een kapitale fout en vroeg hij Alice ten huwelijk, toen ze nog veel te jong was? We zullen het wel nooit te weten komen. Alices moeder vernietigde Carrolls brieven en de schrijver verscheurde de dagboekbladzijde van 26 juni 1863. De dag ervoor had hij nog een uitstapje gemaakt met Alice, daarna verdwijnen de Liddells uit zijn leven. Lorina Liddell schreef op haar 81ste een brief naar zus Alice, waarin ze verwijst naar die drastische breuk. Wellicht sprak moeder Liddell Carroll aan over zijn toch wel erg innige band met Alice. Volgens Lorina voelde de schrijver zich zo intens beledigd dat hij brak met het gezin. Hun paden zouden nog een paar keer kruisen. In november 1864 bezorgde Carroll zijn muze de defintieve versie van ‘Alice’s Adventures in Wonderland’. Vijf jaar later maakten Alice en moeder Liddell hun opwachting in Carrolls studio. Huwbare meisjes lieten zich geregeld fotograferen voor een Victoriaanse variant op de contactadvertentie. Van de aanstaande bruiden verwachtte men een maagdelijk-melancholische en licht onderdanige uitstraling. Dat Alices moeder haar plukrijpe dochter liet fotograferen door de man die van haar hield, getuigt van wreedheid en een neiging tot leedvermaak. Misschien vormde de moeder wel de inspiratie voor de manische, met flamingo’s zwaaiende koningin in Alices avonturen. Alice had affaires en huwde met een rijke man die haar niet echt boeide. Carroll zou nog heel wat kindvriendinnetjes hebben maar het was Alice Liddell die hij in een brief uit 1885 zou bestempelen als ‘my ideal child-friend’.