Stad vol spoken
Weinig Europese steden vervellen zo snel als Berlijn. Dat ook het verleden zijn stempel drukt, zien we in Chloe Aridjis’ mysterieuze debuutroman.
Kathy Mathys
Tijdens een vakantie met haar ouders in de jaren 1980 meent de Mexicaanse Tatiana Hitler te zien op een Berlijnse metro. Op een dieet van stevige Duitse werkwoorden keert ze in 2002 terug naar de stad om er te wonen. Ze vindt een flat in de schaduw van de DDR-tv-toren, de ideale plaats voor een jonge vrouw die zich vragen stelt over de grens tussen vroeger en nu, tussen werkelijkheid en verbeelding. Tatiana krijgt een baantje als typiste bij historicus Weiss die obsessief bezig is met het verleden van Berlijn. Via Weiss ontmoet Tatiana een meteoroloog die troost zoekt in de wolken. Als DDR-kind vond hij een gevoel van vrijheid in de ‘verheven weerstations’.
Aridjis weet de Duitse hoofdstad erg goed te typeren. Ze schrijft over de vernisgeur die uit antiekzaken aanwaait en over de Oost-Duitse Ostalgie op de rommelmarkten vol DDR-serviezen. Tatiana verzeilt op fuiven in verlaten postkantoren, waar de muziek van Rammstein bijdraagt tot de naargeestige sfeer of ze toert urenlang rondt op de S-bahn. Er zijn dagen waarop ze zich verbonden weet met de stad, andere waarop ze zich een ‘soort mislukt transplaat met een paar afvallige aderen’ voelt. Tatiana bewandelt de zijlijn. Haar menselijke contacten zijn schaars en moeilijk. Gelukkig gonst het in haar hoofd van de prikkelende gedachten. Of ze het nu heeft over de ‘onttovering’ van de nacht door overdadig kunstlicht of over de in onbruik geraakte metrohaltes – spookstations – Tatiana is een heerlijke stadsgids.
Paul Auster sprak vol lof over dit debuut en eigenlijk is dit niet verwonderlijk. Hier en daar lijkt Aridjis beïnvloed door de Amerikaanse schrijver die zo vaak schrijft over lot en toeval. Gelukkig stapelt Aridjis de ‘bizarre’ verschijnselen niet torenhoog op en integreert ze die op een natuurlijke manier in haar grootstadsroman. Aridjis schreef een beeldend verhaal over het kameleontische Berlijn, een plek waar alles en niets verandert.
***
Chloe Aridjis, Wolken boven Berlijn, L.J.Veen, 205 blz. Oorspronkelijke titel: Book of Clouds.