Leesverslaafde koningin
In het geestige ‘De ongewone lezer’ beschrijft Alan Bennett een vorstin die haar neus niet uit de boeken kan halen.
Kathy Mathys
In plaats van elkaar voortdurend te sms’en, zouden onze politici wat vaker in een roman moeten duiken. Boeken vormen het perfecte antidotum tegen kleine ergernissen. Lezers kunnen zich makkelijker verplaatsen in anderen. Wie weet tot wat voor geniale doorbraken een leeskoorts in de Wetstraat zou leiden. In ‘De ongewone lezer’ zien we in elk geval een erg milde en begripsvolle vorstin aan het werk.
Alan Bennett (°1934) is bekend van zijn theatertekst ‘The Madness of George III’, verfilmd als ‘The Madness of King George’ met Nigel Hawthorne en Helen Mirren. Ook in het stuk ‘A Question of Attribution’ bracht hij een subtiel en humoristisch vorstenportret. ‘De ongewone lezer’ is een novelle met de Engelse koningin Elizabeth II als hoofdpersonage.
Wanneer ze op een dag de honden uitlaat, botst de koningin op de Bibliobus van de City of Westminster. Ze heeft wat moeite met het boek van Ivy Compton-Burnett dat ze van de plank haalt, maar volhardt tot het einde: ‘ Zo zijn wij nu eenmaal opgevoed. Boeken, boterhammen, aardappelpuree: men eet op wat men krijgt voorgeschoteld.’ Naarmate ze haar leesspieren meer traint, lukt het beter. Bij het lezen van een trage Henry James-roman vol ellenlange beschrijvingen laat de koningin zich nog een ongeduldig ‘Schiet toch eens op’ ontvallen. Toch geraakt ze steeds meer verknocht aan haar lectuur. Ze ontdekt hoe het ene boek tot het andere voert en ook dat ze veel heeft gemist in haar leven vol lege formaliteiten. Een koningin moet nu eenmaal de rem zetten op haar emoties: ‘Hoewel ik Shakespeare niet altijd begrijp, is Cordelia’s uitspraak “Ik kan mijn hart niet naar mijn lippen tillen” er een die ik grif kan beamen. Haar situatie is de mijne.’
De entourage van de koningin is allerminst opgezet met de nieuwe passie van de koningin. Ze proberen haar leesmomenten te boycotten. Gelukkig wordt de koningin heel bedreven in lezen en wuiven tegelijk vanuit de auto. De koningin probeert het strakke protocol te doorbreken en verrast haar publiek met spontane invallen. Ze leest Babar voor in de kleuterklas en vraagt een stomverbaasde Franse premier naar zijn mening over Jean Genet.
‘De ongewone lezer’ is een fijnzinnig en grappig vorstenportret dat zich tussen de regels laat lezen als een liefdevol pleidooi voor literatuur.
Alan Bennett, De ongewone lezer, vertaald door Harm Damsma en Niek Miedema, Mouria, 143 blz.