Honderd paar schoenen
Kathy Mathys
Tussen kerst en nieuwjaar wordt het nauwelijks licht in Stockholm, de stad waar in elk raam een Ikea-ster blinkt. Toch is het drummen in de winkels. Daags na Kerstmis jagen de ‘rea’ iedereen de deur uit, op zoek naar een laat kerstgeschenk of een glamoureuze outfit voor eindejaar. Ook ik bezwijk en in het schemerduister schuim ik de straten af. Misschien komt het wel door mijn kerstlectuur dat ik zoveel zin heb om te winkelen. In ‘The Virago Book of The Joy of Shopping’ verzamelde Jill Foulston tekstfragmenten over geniale koopjes, overvolle warenhuizen en kleptomanen. Virago geeft alleen schrijfsters uit en deze collectie bevat dan ook enkel werk van vrouwen. Foulston grasduinde in brieven, verhalen, op websites en blogs. Ze selecteerde uit fictie en non-fictie, uit poëzie en chicklit. We krijgen dus zowel over Mrs. Dalloways zwak voor handschoenen te lezen als over de schoenverslaving van shopaholic Chrissy Iley. Laatstgenoemde weet ons te vertellen dat 8 % van de westerse vrouwen meer dan honderd paar schoenen heeft. Bij de publicatie van ‘Confessions of a Shoe Addict’ had Iley net haar eerste drie koopvrije maanden achter de rug. Komt ze toch in de verleiding, dan denkt ze aan haar lotgenote Carrie uit ‘Sex and the City’. Die had met al het geld dat ze aan schoenen uitgaf een flat kunnen kopen. Nog meer spilziekte bij blogster Karyn Bosnak die besluit om af te kicken, wanneer ze merkt dat de gemiddelde paskamer groter is dan haar flat. Bosnak begon een blog waar ze bezoekers oproept één dollar te schenken om haar schulden af te betalen. Met succes.
Niet enkel chicklitschrijvers en hun dwangmatig shoppende personages bezondigen zich aan koopuitspattingen. Zelfs een ‘serieuze’ schrijfster als Joan Didion bekent dat ze vaak in de verleiding komt om nutteloze verwenproducten te kopen. Op Hawaii gaat ze voor nagellak en een reeks hoeden, terwijl ze geen van beiden draagt. Foulston laat vooral shoppende vrouwen zien. De mannen die hier hun vingers over Gucci-koffers laten glijden, zijn niet meteen ideale schoonzonen. Henry uit Donna Tartts ‘Verborgen geschiedenis’ en Patricia Highsmiths Tom Ripley zijn, behalve enthousiaste shoppers, ook moordenaars. Alsof winkelen één van hun vele decadente bezigheden is. Mary Wollstonecraft vond de koopjesjacht ‘waar vrouwen zich tot verlagen’ alvast verwerpelijk. En dan te bedenken dat de schrijfster van ‘A Vindication of the Rights of Woman’ in de achttiende eeuw leefde, toen er nog nauwelijks boetieks waren. Wat zou ze versteld hebben gestaan bij de aanblik van Bon Marché, het eerste grootwarenhuis dat in 1852 zijn deuren opende in Parijs. Katherine Mansfield liep niet hoog op met de beroemde winkeltempel. In haar ‘Letters and Journals’ beschrijft ze de hoedenafdeling waar vrouwen als insecten op de koopjes afvliegen. ‘It was exactly like being in hell,’ schrijft Mansfield. Ook Jane Eyre, het hoofdpersonage uit Charlotte Brontës roman, heeft een afkeer van winkelen. Wanneer Mr Rochester zijn aanstaande bruid een make-over wil geven, gloeien Janes wangen van schaamte en ergernis. In literatuurland zijn driftige shoppers vaak lichthoofden die hun prioriteiten uit het oog verloren hebben. Nochtans kan je ook in winkels deugdzaam uit de hoek komen, zo meent Jenny Diski. Tijdens een supermarktbezoek kan je onthouding oefenen door voor één keer niet te bezwijken voor de Cappuccino chocoladetaart. Werk aan je traagheid en koop geen voorgesneden groenten, aldus Diski. Maar vooral: hou van je naasten en negeer de winkelkarretjes die in je rug priemen.
In de introductie tot haar gevarieerde selectie merkt Foulston op hoe onze manier van winkelen tegenwoordig lijkt op die uit de vroegste tijden. Toen kregen kopers hun bestellingen thuis bezorgd omdat er bijna geen winkels waren. Ook voor online shoppen hoeven we de deur niet uit. We lijken ver verwijderd van Simone De Beauvoirs ‘The Second Sex’ uit 1949, waarin ze beschrijft hoe vrouwen in winkels en warenhuizen echte gemeenschappen konden uitbouwen. En toch. Als we trendwatcher Sarah Ivens mogen geloven, is Manhattan helemaal in de ban van Switch and Bitch parties: veredelde tupperware-feestjes waar Manhattan’s finest hun nauwelijks gedragen kleren uitwisselen. Je strijkt er iets moois op en ondertussen kan je lekker roddelen en drinken. Leuk ideetje voor wie de horden in modehuizen dit jaar wil vermijden? Trekt u toch op pad, dan heeft u hopelijk evenveel geluk als Sophie Kinsella, schrijfster van ‘The Secret Dreamworld of a Shopaholic’. Die kon haar vreugde niet op toen ze een exclusief koopje vond in een chique zaak. Ze kreeg er een sierlijk tasje bij zonder het degraderende ‘sales’ in megaprint. Het leven kan zo mooi zijn.