i-Pod Jane
Kathy Mathys
Tijdens de gloriedagen van Monchichi en Rubiks kubus zette onze juf de klas aan het schrijven. Mijn favoriete vakantie. Mijn favoriete kleur. En dan – enigszins ambitieuzer – mijn favoriete tijdperk. Onze ogen gleden langs de tijdsbalk aan de muur. Oertijd. De Egyptenaren. Kersteningstijd. Alleen al het woord ‘kerstenen’ drijft de krijtgeur nu nog naar mijn neus. Ik koos voor de Volkerentijd uit vrees dat de middeleeuwers niet al te welriekend waren. Nochtans was het ook in de prille 19de eeuw droevig gesteld met onze persoonlijke hygiëne. De middenklasse poetste de tanden met een kalkachtige brij die naar Cif smaakte. Welopgevoede dames en heren lieten ongegeneerd winden in de kerk en ‘Eau de tyfus’ had niet misstaan als naam voor één van de vele vieze badhuizen. Dit alles leerde ik uit ‘Bekentenissen van een Jane Austenverslaafde’ (Archipel) van Laura Viera Rigler.
Courtney Stone is een hedendaagse dertiger uit L.A. die zo dol is op de boeken van Jane Austen dat ze zich ziek meldt om met ‘Pride and Prejudice’ onder de wol te kruipen. ‘Mannen mochten komen en gaan, maar Jane was er altijd’, aldus Courtney. Op een dag ontwaakt ze in het lichaam van een vrouw ‘wier prille bloei een verre herinnering is’. Haar bazige moeder duwt haar prompt een borduurwerkje in de handen. Courtney is terechtgekomen op het negentiende-eeuwse Engelse platteland. In een Austen-achtig scenario, zeg maar. Hoe een moderne vrouw in de jaren 1800 strandt? Rigler houdt wazige uiteenzettingen over zeldzame planetaire configuraties en lotsbestemming die me bijna in slaap wiegen. Maar dan maken Courtneys potentiële vrijers hun opwachting. ‘Nooit gedacht dat ik nog eens verkikkerd zou zijn op een man met witte kniekousen’, laat ze zich ontvallen over Mr Edgeworth, een Darcy-cloon. Er zijn nog wel meer dingen die Courtney bevallen. Zo krijgt ze een eerste druk van ‘Pride & Prejudice’ in handen en is het een verademing om niet te zitten wachten op sms’jes van onberekenbare mannen.
Courtney heeft ook heel wat kritiek op haar nieuwe omgeving. Voor de kleermakers heeft ze ergonomische tips. En waarom gebruikt niemand make-up? Heel even heeft Courtney het over de nood aan vakbonden en het droevige lot van vrouwen. Toch gooit ze haar feministische agenda snel overboord, wanneer ze in de reebruine ogen van één van haar aanbidders staart. Het moge duidelijk wezen: dit is onversneden chicklit. Korsetten of push ups, het maakt allemaal weinig verschil uit. Rigler herleidt het complexe Austenuniversum tot de liefdesintriges van een vrouw wier houdbaarheidsdatum dreigt te verstrijken.
Ze is niet de enige. Emma Campbell Webster schreef ‘Lost in Austen: Create Your Own Jane Austen Adventure’. Daarin zitten personages uit ‘Emma’ en ‘Sense & Sensibility’ achter elkaar aan en beleven ze perfect inwisselbare avonturen. Binnenkort gaat bij ons dan ook de verfilming van ‘The Jane Austen Book Club’ van Karen Joy Fowler in première. Sommige critici morren over de verchicklitisering van Austens werk. Vooral in de V.S., waar sprake is van een echte Austenhype, zijn lezers dol op Austen light. Wie had ooit gedacht dat t-shirts met de tekst ‘What would Jane do?’ het New Yorkse straatbeeld zouden sieren?
Van een heldin die wakker ligt van highlights en vochtinbrengende crèmes kunnen we moeilijk de meest snedige maatschappijkritiek verwachten. Toch wordt het alsnog interessant bij Rigler. De schrijfster laat Courtney Jane Austen tegen het lijf lopen. Natuurlijk komt de met stomheid geslagen fan niet veel verder dan onsamenhangende lofuitingen die Austen als geraaskal in de oren klinken. Wanneer Courtney het heeft over de tientallen Austenfilms en -series schudt de schrijfster het hoofd en maakt ze zich uit de voeten met het afstandelijke ‘U zou beter wat minder romans lezen.’ Courtneys frustratie achteraf om de gemiste kans heeft werkelijk iets aandoenlijks. Onze chicklitheldin vraagt zich af wat haar idool zou vinden van het moderne L.A. Zou Austen, die hield van wandelen, er rondlopen met een i-Pod? Zou ze goedkeurend knikken bij de aanblik van Colin Firth, de memorabele Mr Darcy uit de BBC-reeks van ‘Pride & Prejudice’? De ongehuwde Austen sloofde zich levenslang uit voor de kroost van haar broers en vond nauwelijks de rust om tussen de bevallingen door te schrijven. Ze zou op zijn minst versteld staan van de hysterische drukte om haar werk en persoon. En misschien zou ze haar toevlucht nemen tot de woorden van Jane Fairfax uit ‘Emma’: ‘O, hoe troostrijk is het soms om alleen te zijn!’