First Lady tegen wil en dank
Wordt Laura Bush ’s nachts verteerd door schuldgevoelens en spijt? Curtis Sittenfeld vraagt het zich af in ‘De echtgenote’, een fascinerende roman over mevrouw Bush.
Kathy Mathys
Washington, 2004. In het Witte Huis is alles ‘business as usual’: scherpschutters zitten paraat op het dak en de presidentiële helicopter staat vertrekkensklaar voor noodgevallen. Toch voelt de éénenzestigjarige Alice Blackwell zich verre van veilig. ‘s Nachts ligt ze piekerend wakker en vraagt zich af of ze zich te veel op de politieke achtergrond heeft gehouden? Deed ze er verkeerd aan om haar man Charlie Blackwell te doen stoppen met drinken? Een alcoholist had het immers nooit tot V.S.-president geschopt. Had ze, in een zeldzaam ogenblik van politiek advies, haar voorkeur uitgesproken voor de verkeerde kandidaat-vice-president? En vooral: had ze de duizenden Irak-doden op haar geweten?
Curtis Sittenfeld heeft het wel over Alice en Charlie Blackwell, maar geen mens die eraan twijfelt dat haar biografische roman over George W. Bush en zijn echtgenote gaan. De schrijfster onderkent dit trouwens in haar nawoord, al voegt ze er meteen aan toe dat ze romanschrijfster is en dus een loopje mocht nemen met de feiten. Niet alle verhaalelementen stemmen overeen met de Bush-saga. De Blackwells komen uit Wisconsin in plaats van Texas en ze zitten niet in de olie- maar in de vleesindustrie. Toch zijn er massa’s details die we wél herkennen. Charlie Blackwell houdt van hamburgers, krakelingen en honkbal. Hij is een flinke drinker met zelfzuchtige en onvolwassen trekjes. Alice is een voorzichtige democrate die zich hard inzet als bibliothecaresse van een lagere school.
Sittenfeld neemt uitgebreid de tijd om de prille romance van de Blackwells uit de doeken te doen. Waarom valt de gereserveerde Alice voor een flauwe plezante die grapjes maakt als ‘Ik hoor net op het beursjournaal dat Northern-toiletpapier gisteren flink is gezakt. Retediep’? Oliver Stone slaagde er in ‘W.’, zijn biografische film over George W. Bush, niet echt in om de relatie van het koppel geloofwaardig te brengen. Sittenfeld doet dat wél. Natuurlijk verzint ze er soms op los. Dat maakt haar boek niet minder sterk, wel integendeel. In tegenstelling tot biografen die zich stricter aan de feiten moeten houden, kan Sittenfeld het zich permitteren om te gissen en om haar vermoedens vorm te geven in het verhaal. In ‘De echtgenote’ leidt Alice Blackwell een bijna schizofreen bestaan. Op manifestaties en speeches juicht ze haar man toe. In haar hart bleef ze een gematigde democrate die zich inzet voor onderwijs en alfabetisering. Ze gruwelde van de publieke aandacht en vond haar man geen genie. ‘Wilde hij (…) op Capitol Hill gaan zitten discussiëren over beleidskwesties (…)? Het zou zijn alsof hij een rol speelde in een toneelstuk.’
Al bevatten de laatste honderd pagina’s veel kritiek op het Bush-regime, toch is ‘De echtgenote’ geen scherpe satire of een roman met een sterk politiek statement. Het is wel een indringend portret van een vrouw die in de schaduw stond. Sittenfeld werd bekend met de romans ‘Prep’ en ‘De man van mijn dromen’, briljante, heerlijk weglezende verhalen over meisjes en jonge vrouwen die er maar niet in slagen de Amerikaanse droom in vervulling te zien gaan. Alice geeft veel weg van Hannah uit ‘De man van mijn dromen’. Ze is allerminst een fuifnummer en haar plichtsgevoel dwarsboomt haar plannen meer dan eens. Als presidentsvrouw heeft ze niet het gevoel dat haar droom is uitgekomen. Sittenfeld heeft veel aandacht voor Alices kinder- en tienerjaren. Daarna beschrijft ze de sleutelmomenten uit Alices leven: haar korte carrière als bibliothecaris, haar huwelijkscrisis en haar twijfelachtige vertolking van de rol van First Lady.
Sittenfeld heeft duidelijk sympathie voor haar hoofdpersonage. Ze laat haarfijn zien hoe Alice kwam tot de besluiten die ze nam en hoe ze nooit wende aan de felle spotlichten. Met ‘De echtgenote’ is het alweer raak voor de 34-jarige Amerikaanse. Toch had het boek wel wat korter gekund. De details over de cocktail- en tennisrituelen van de beau monde zijn niet altijd even prikkelend.
***
Curtis Sittenfeld, De echtgenote, Cargo, Amsterdam, 571 blz. Oorspronkelijke titel: American Wife.